Innovatie in Harmonie, Exnovatie en de rol van innovatiegericht inkopen in transitionele ecosystemen, Consultatie European innovation act, De aanbestedingsafstand
The shortest distance between two points is a straight line - Archimedes
INNOVATIE IN HARMONIE
Innovatie is allang geen kwestie meer van één briljant idee van één bedrijf. De echte doorbraken ontstaan in ecosystemen: samenwerkingen waarin bedrijven, kennisinstellingen, overheden en maatschappelijke organisaties elkaar aanvullen.
Uit het onderzoek “Identifying and describing constituents of innovation ecosystems;
A systematic review of the literature” van Pegah Yaghmaie, PhD. en Wim Vanhaverbeke blijkt dat succesvolle innovatie-ecosystemen niet vanzelf ontstaan. Ze vragen om actieve aansturing: het orkestreren van samenwerking, het uitlijnen van belangen, en het verdelen van waarde. Precies dat is wat overheden steeds vaker zouden moeten proberen via innovatiegericht inkopen bijvoorbeeld met instrumenten als SBIR, innovatiepartnerschap of challenges met gunning. Maar dan moeten ze ook het ecosysteem bewust ontwerpen en begeleiden en aanjagen. Ecosystemen zijn geen vanzelfsprekende netwerken, maar kwetsbare constructies die om sturing vragen. Zonder regie ontstaat geen richting en zonder richting geen resultaat. In die rol groeit de overheid uit tot innovatiedirigent: degene die de samenwerking laat klinken als een geheel.
Uit het onderzoek komen drie essentiële voorwaarden naar voren om een gezond ecosysteem te orkestreren:
1. Creëer waarde door de juiste spelers en middelen samen te brengen;
2. Verdeel die waarde eerlijk zodat iedereen gemotiveerd blijft;
3. Beschermt publieke belangen, zoals veiligheid en toegankelijkheid.
De rol van innovatiedirigent is complex, omdat actoren in ecosystemen vaak sterk van elkaar verschillen in macht, taal en tempo. Het onderzoek waarschuwt dan ook dat ecosystemen kunnen stuklopen op machtsongelijkheid, gebrek aan vertrouwen of onduidelijke verdeling van opbrengsten. Als de overheid deze dynamiek niet actief begeleidt, valt de samenwerking uiteen voordat het gestart is. Download het onderzoek hieronder
EXNOVATIE EN DE ROL VAN INNOVATIEGERICHT INKOPEN IN TRANSACTIONELE ECOSYSTEMEN
De handreiking “In dienst van de toekomst” van de AWTI vormt een strategisch krachtig document dat beleidsmakers oproept om fundamenteel anders te kijken naar innovatiebeleid. Niet langer staat optimalisatie van bestaande systemen centraal, maar transformatie: het ingrijpend veranderen van maatschappelijke systemen zoals zorg, energie, voedsel en mobiliteit. Deze koersverlegging vraagt om een beleidsmix die niet alleen innovatie stimuleert, maar ook actief afscheid neemt van niet-duurzame praktijken oftewel: naast innovatie ook exnovatie.
De AWTI erkent de overheid als launching customer, die via inkoopstrategieën niet alleen vraag creëert maar ook marktontwikkeling aanjaagt. Daarmee wordt inkoop een strategisch beleidsinstrument in plaats van een louter operationele functie. De koppeling van inkoop aan transformatiefasen, zoals verkennend experimenteren of opschaling van innovatieve niches, biedt aanknopingspunten om innovatiegericht inkoopbeleid te ontwikkelen en stimuleren.
Daarnaast toont de handreiking visie op governance. Ze pleit voor een lerende, adaptieve en participatieve aanpak, met ruimte voor experimenten, samenwerking tussen beleid en praktijk, en betrokkenheid van diverse actoren, ook cross-sectoraal. In transitionele ecosystemen, waar samenwerking, onzekerheid en systeemfrictie de norm zijn, is dit essentieel. De inzet van transitie teams en een brede experimenteerruimte draagt bij aan de dynamiek.
Toch blijft de handreiking op sommige punten te abstract. Voor inkoopprofessionals biedt zij weinig praktische handvatten: hoe operationaliseer je transformatiegericht inkopen, welke aanbestedingsvormen zijn passend, en hoe vermijd je belemmerende regelgeving? Ook de rol van decentrale overheden, die vaak dichter bij maatschappelijke innovatie staan, blijft onderbelicht.
Dit AWTI-advies biedt een krachtig kader en een juiste analyse van wat transformatiebeleid vergt. De uitdaging ligt nu in de vertaling naar concrete instrumenten en in de versterking van het handelingsperspectief van inkoop- en beleidsprofessionals. De potentie van innovatiegericht inkopen als motor van systeemverandering is groot – mits het doordacht en transformatiegericht wordt ingezet binnen een breder ecosysteem. Lees de handreiking in de download hieronder
CONSULTATIE EUROPEAN INNOVATION ACT
De Europese Commissie heeft een consultatie geopend voor de European Innovation Act. Voor opdrachtgevers, beleidsmakers en inkopers ligt hier een kans en verantwoordelijkheid en een cruciale stap in het versterken van het Europese innovatie-ecosysteem. Dit is een kans om het publieke opdrachtgeverschap steviger te verankeren in het innovatiebeleid.
De voorgestelde Act richt zich onder meer op:
Het versnellen van markttoegang voor innovatieve oplossingen in alle sectoren
Het wegnemen van structurele barrières bij het valoriseren van onderzoeksresultaten
Het versterken van samenwerking tussen markt, overheid en kennisinstellingen
Het verbeteren van toegang tot markten, financiering, talent en infrastructuur voor innovatieve bedrijven
En het creëren van een consistent en innovatievriendelijk regelgevend en investeringsklimaat in de EU
Denk HIER mee over de European Innovation Act
via András Anotai - Head of Taskforce on Startups & Scaleups
DE AANBESTEDINGSAFSTAND
Het Europese aanbestedingsbeleid bestaat uit drie componenten: een verplicht juridisch kader, niet-verplichte strategische beleidsdoelen (zoals sociale impact en innovatie), en de ambitie om grensoverschrijdend aan te besteden ter versterking van de interne markt. Elk van deze onderdelen blijkt te worstelen met eigen implementatieproblemen. Met name de strategische doelstellingen, die juist de voedingsbodem vormen voor innovatiegericht inkopen, blijven vaak vrijblijvend en onderbenut.
Op 7 oktober as verdedigt Alexander Edgar Schermerhorn zijn proefschrift “Public Procurement Distance: Analysing European public procurement policy implementation in 27 EU member states”, aan de Universiteit Leiden. Hij beschrijft daarin de hardnekkige kloof tussen beleid en praktijk, de zogenaamde “aanbestedingsafstand”, dat het verschil beschrijft tussen wat het Europese aanbestedingsbeleid beoogt en wat er uiteindelijk daadwerkelijk gebeurt in lidstaten, regio’s en gemeenten. Het concept is herkenbaar voor iedereen die betrokken is bij innovatiegericht inkopen: ondanks mooie beleidsdoelen over duurzaamheid, innovatie en het betrekken van het jonge bedrijven zoals startups, scale-ups en MKB, stranden deze ambities vaak op de werkvloer. Schermerhorn laat zien dat deze afstand niet zomaar een uitvoeringsprobleem is, maar een structureel en complex verschijnsel, dat diep verweven zit in de manier waarop Europees aanbestedingsbeleid is ontworpen én wordt toegepast.
Met zijn onderzoek wil Schermerhorn aantonen dat de oorzaak van deze afstand niet ligt in onwil, maar in een combinatie van factoren: bureaucratische complexiteit, beperkte capaciteit, en bovenal de centrale rol van de individuele inkoopprofessional.
Wil je erbij zijn? Laat het HIER weten
Wij hebben beloofd je op de hoogte te houden. Indien je dit niet meer wil of je dit als ongewenst ervaart dan kan dit door op ‘unsubscribe’ onder aan deze mail te klikken.
Heb je vragen, tips en/of tricks tav Innovatiegericht inkopen? Laat het dan vooral weten