Innovatie volgt niet uit meer regels, maar uit ruimte; Niet, anders en minder inkopen; Inkoop als infrastructuur
With a circus mind That's running wild Butterflys and zebras and moonbeams And-a fairly tales - Jimi Hendrix
INNOVATIE VOLGT NIET UIT MEER REGELS, MAAR UIT MEER RUIMTE!
Innovatiegericht inkopen wordt steeds vaker gezien als strategisch instrument om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Toch worden publieke organisaties vaak belemmerd door rigide regels, versnipperde structuren en beperkte ruimte voor samenwerking. In dit licht biedt het artikel “Developing and deploying competences for innovative public procurement: a network perspective” van Martin Taheriruh van Tampere University een verfrissende systeemblik: het verschuift de focus van individuele vaardigheden naar netwerkgedreven competentieontwikkeling.
Het onderzoek laat best wel overtuigend zien dat innovatiegericht inkopen niet draait om ‘meer kunnen’, maar om ‘anders verbinden’. Competenties zijn geen individueel bezit, maar systeemcapaciteiten die ontstaan in relaties. Dat maakt dit artikel een mooie aanvulling op de dissertatie “Purchasing skills leading to succes”. an Prof. Klaas Stek van Twente University.
Competenties ontstaan door interactie, niet alleen binnen organisaties, maar vooral tussen publieke inkopers, leveranciers, intermediairs en andere stakeholders. Dit past bij ecosysteemdenken, waarin relaties, feedbacklussen en leerprocessen centraal staan. Belangrijk is de erkenning dat publieke organisaties niet alle competenties zelf hoeven te bezitten, maar wel moeten kunnen aanboren, activeren en co-creëren.
Het artikel onderscheidt drie soorten competenties:
Procedureel'; om aanbestedingsregels correct toe te passen.
Relationeel; om effectief samen te werken met externe actoren.
Enabling; zoals risicobereidheid, verandervermogen en experimenteercultuur
Deze laatste competenie is van bijzonder belang: enabling competenties zijn de systeemhefbomen die innovatie überhaupt mogelijk maken – vergelijkbaar met de ‘high-leverage points’ uit Meadows’ systeemtheorie.
Het artikel pleit voor een bredere kijk op competentieontwikkeling: niet alleen via training, maar ook via netwerken, intermediairs, marktinteracties en gezamenlijke experimenten. Deze vormen zijn cruciaal in een context waar langdurige relaties met leveranciers vaak wettelijk beperkt lijken te zijn.
Om de inzichten uit het artikel te vertalen naar beleid en praktijk, moeten publieke organisaties hun structuur en cultuur herzien. Denk aan:
Inkoopteams (her)positioneren als knooppunten in plaats van regelbewakers,
Beoordelingskaders herinrichten om lerend vermogen en samenwerking te waarderen,
Intermediaire organisaties mandaat geven voor systeemondersteuning.
Zonder deze systeemaanpassingen blijft competentieontwikkeling fragmentarisch en reactief. Lees het artikel hieronder.
NIET, ANDERS EN MINDER INKOPEN
Tijdens de jaarlijkse kennissessie van “kennishub Publieke Inkoop” komen studenten, professionals en onderzoekers samen om te werken aan een gedeelde missie: het vakgebied inkoop verder te brengen met onderwijs, onderzoek en het werkveld.
Dit jaar stond “Niet, Anders en Minder Inkopen” (NAMI) centraal.
De tijd van onbeperkte grondstoffen ligt achter ons. Leveringsketens staan onder druk en geopolitieke onzekerheid groeit. Juist nu is strategisch en innovatiegericht inkopen cruciaal: hebben we deze grondstof echt nodig, zijn er betere alternatieven, of kan het met minder? Door bewuste keuzes versterken we onze veerkracht én versnellen we de transitie naar een duurzame economie. Wat betekent dit eigenlijk goed opdrachtgeverschap, inkoop, contract- en leveranciersmanagement?
Tijdens de kennissessie stond NAMI centraal aan verschillende werktafels vol ideeën, inzichten, dilemma’s en prikkelende vragen. Eva Nagelkerke, Rishika Somai en Fleur Biesot presenteerden met hun afstudeerwerk en gaven zo een inkijk in hoe jonge denkers kunnen bijdragen aan maatschappelijke inkoopvraagstukken. Hun werk, samen met dat van andere afstudeerders Nini Vonhoff, Elijah Bastiaanse, Martijn Biesenbeek, Michael Nederhoed is gebundeld in het kennismagazine, waarin elk van hen zijn of haar project en perspectief deelt. Ook Dr.ir. Mirjam Kibbeling, ass. Prof. dr. Jolien Grandia, Maaike Snijder, Sonja Blankenstein, Karin van IJsselmuide hebben een bijdrage aan het magazine geleverd
Het NAMI-project is nog volop in ontwikkeling en leert ons dat inkopen begint bij bewustwording en de ambitie om het anders, slimmer en innovatiegerichter aan te pakken. Voor inkoopprofessionals liggen hier volop kansen om niet alleen duurzamer, maar ook strategischer te handelen. Met de eerste inzichten uit NAMI kunnen al concrete stappen worden gezet.
Het magazine is door Nicole Bruisma en de studenten van Zuyd Hogeschool gemaakt zodat deze jonge kennis ook breder onder de aandacht kan worden gebracht. Download het magazine hieronder
via Mirjam Kibbeling
INKOOP ALS INFRASTRUCTUUR
Publieke inkoop is geen neutrale schakel tussen markt en overheid, het is een sturend systeem dat mede bepaalt wie er mee kan doen, hoe innovatie tot stand komt en of er waarde wordt gecreëerd. Wie innovatiegericht inkopen serieus wil versterken, moet inkoop behandelen als een vitale infrastructuur. Dat vraagt om visie, gerichte investeringen en een ecosystemische blik: inkoop staat nooit op zichzelf, maar is altijd onderdeel van een groter geheel.
Publieke inkoop wordt vaak benaderd als een beleidsinstrument: een middel om maatschappelijke doelen zoals duurzaamheid, inclusie en digitalisering te realiseren. Het paper “Procurement as Infrastructure” van Nathan Davies Oxford Internet Institute, University of Oxford en Prof Albert Sanchez-Graells University of Bristol zet deze benadering op zijn kop. De auteurs zien publieke inkoop niet of een proces of tool, maar als een socio-technische infrastructuur: een dragend ecosysteem voor governance maar vaak onzichtbaar tot het faalt.
Wanneer we publieke inkoop beschouwen als een vorm van infrastructuur, verandert ook onze kijk op innovatie. Het is dan niet meer voldoende om simpelweg nieuwe (beleids)doelen toe te voegen aan aanbestedingen. Innovatiegericht inkopen vraagt dan om een meegroeiende inkoopinfrastructuur: met betrouwbare digitale systemen, voldoende capaciteit en besluitvorming die ruimte biedt voor nieuwe vormen van waardecreatie. Zonder vernieuwing komt de inkoopketen onder druk te staan.
Bijgaande paper “Procurement as infrastructure” benoemd dat publieke inkoop lijdt onder een paradox: het moet steeds meer (duurzaamheid, sociale waarde, innovatie) maar krijgt daarvoor nauwelijks structurele investeringen. Dit leidt tot een systeem dat overbelast en onderbenut is, kenmerken van een ecosystemen in disbalans.
Als we publieke ecosystemen willen laten ontwikkelen en groeien, moeten we publieke inkoop niet alleen hervormen aan de oppervlakte (regels, formats), maar erkennen als cruciale governance-infrastructuur die onderhoud, vernieuwing en adaptief vermogen vereist. Alleen dan kan publieke inkoop, en in het bijzonder innovatiegericht inkopen, functioneren als een platform voor (maatschappelijke) transities.
Wij hebben beloofd je op de hoogte te houden. Indien je dit niet meer wil of je dit als ongewenst ervaart dan kan dit door op ‘unsubscribe’ onder aan deze mail te klikken.
Heb je vragen, tips en/of tricks tav Innovatiegericht inkopen? Laat het dan vooral weten